Κλημα

Βορειοανατολικά από το Μοναστηράκι βρίσκεται το Κλήμα Ευπαλίου σκαρφαλωμένο στην κορυφή του ομώνυμου λόφου, με απέραντη θέα προς τον Κορινθιακό, την κοιλάδα της Μαντήλως και την πεδιάδα του Μόρνου.

Εδώ υπάρχει σε περίοπτη θέση το μνημείο των θυμάτων του 5/42 συντάγματος Δημ. Ψαρού. Η περιοχή από την αρχαία εποχή ήταν οινοφόρος, λόγω της ύπαρξης πολλών αμπελιών. Το Κλήμα αποτελούταν από περισσότερους του ενός οικισμού. Τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας στο γνωστό κτηματολόγιο που μνημονεύει ο Γάλλος ιατρός και πρόξενος Πουκεβίλ αναφέρονται: Απάνω Κλήμα, Κάτω Κλήμα και επίσης απαντιόνταν: Πέρα Κλήμα, Δώθε Κλήμα, Μέσα Κλήμα ή ο περιεκτικός τύπος Κλημάκια. Το 1907 είχε πέντε οικισμούς, όπως αναφέρει ο καθηγητής Σωτηριάδης που διακρίνονταν από τα ονόματα των πρώτων οικιστών. Επίσης απαντιόνται οι οικισμοί Μπαστέσι (Μπασταίοι), Κούκουρα, Κουπλαίοι, Κοκκιναίοι, Νεραντζιές, που προσαρτήθηκε το 1971 στον συνοικισμό Πηγή. Σήμερα το Δημοτικό Διαμέρισμα αποτελείται από τρεις οικισμούς, το Κλήμα, την Πηγή και τα Νέα Κούκουρα. Οι συνοικισμοί Μεσινό, Κουπλαίοι, Κούκουρα και Κοκκιναίοι καταργήθηκαν το 1971 ως οικισμοί και προσαρτήθηκαν με το νέο οικισμό Νέα Κούκουρα στην τότε Κοινότητα Κλήματος Ευπαλίου.

Τα Κούκουρα είναι παλαιός μεσαιωνικός οικισμός, ο οποίος έχει εγκαταλειφθεί από το 1965 λόγω κατολισθήσεων. Βρίσκεται στην αριστερή, όπως κατεβαίνει από τις πηγές, όχθη της Μαντήλως. Παραμένει εκεί ο ναός του Αγίου Αθανασίου. Ο νέος συνοικισμός που φέρει την ονομασία Νέα Κούκουρα βρίσκεται δυτικά της Πηγής σε απόσταση 3 χλμ. από το Ευπάλιο στη δεξιά όχθη της Μαντήλως. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι το πράσινο και το σχέδιο πόλεως που διαθέτει από την ίδρυσή του.

Εδώ πολύ κοντά στον κεντρικό δρόμο που διασχίζει το χωριό, βρίσκονται τα ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής 4ου μ.Χ. αι. Επ’ αυτής είχε κτισθεί βυζαντινός ναός της Αναλήψεως του Σωτήρος,παλαιολογείου εποχής. Πρόκειται για μνημείο μεγάλης αρχαιολογικής αξίας με τους εντοιχισμένους τάφους, επιχρισμένες κρύπτες των πρώτων χριστιανικών χρόνων της περιοχής, ψηφιδωτά δάπεδα, μεγάλο ομαδικό κολυμβητήριο και Σύνθρονο γύρω από την Αγία Τράπεζα.

Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει το Λαογραφικό Μουσείο του συλλόγου.

Αυτόνομος οικισμός είναι και η Πηγή σε υψόμετρο 180 μέτρα βορειοδυτικά του Κλήματος σε απόσταση 3 χλμ. από το Κλήμα. Είναι κτισμένη στους πρόποδες του λόφου και μέχρι το 1960 λεγόταν οι Καγκέλες (κορδέλες, στροφές). Πιο παλιά λεγόταν Στρατάλωνο. Η θέα προς το φαράγγι της Μαντήλως είναι κάτι το υπέροχο.

Στην Παλαιά Ράχη κάτω από το συνοικισμό Μπαστέσι έχουν ευρεθεί λείψανα αρχαίας πόλης. Εδώ τοποθετεί ο Σωτηριάδης το Ευπάλιον και ο Άγγλος αρχαιολόγος Woodhouse τον Οινεώνα. Ο Οινεών όμως ήταν λιμάνι και η ακτή είναι βραχώδης και κανένας όρμος δεν σχηματίζεται στην ακτογραμμή, για να υπάρξει ένα στοιχειώδες λιμάνι. Επίσης επισημάνθηκε θαλαμοειδής μυκηναϊκός τάφος στη θέση Γούβα πάνω από κρημνώδη ακτή στην περιοχή του Κλήματος ανατολικά του Μοναστηρακίου.