Δροσατο

Δροσατο

Βορειοανατολικά του Ευπαλίου στην πλαγιά του λόφου βρίσκεται το Δροσάτο. Μέχρι το 1961 λεγόταν Καρδάρα από το γνωστό ποιμενικό σκεύος. Το νέο του όνομα οφείλεται στο δροσερό του κλίμα εξαιτίας του πράσινου που το περιβάλλει. Τούτο δεν βρισκόταν στη σημερινή του θέση αλλά κοντά και κάτω από τον λόφο Αετοφωλιά (581 μέτρα) στη θέση Πέρα Χωριό. Φαίνεται ότι μετακινήθηκε στη 10ετία του 1860. Το Δροσάτο έχει μαγευτική και πανοραμική θέα προς την κοιλάδα του Ευπαλίου και τη θάλασσα. Απέχει από το Ευπάλιο 7 χλμ. Ενοριακός ναός είναι ο Ευαγγελιστής Λουκάς.Στο τοπικό διαμέρισμα Δροσάτου ανήκει και το Πευκάκι. Βρίσκεται κοντά στο Ευπάλιο και νότια του Δροσάτου σε υψόμετρο 100 μέτρα. Μέχρι το 1940 λεγόταν Παλαιοχάνι και μέχρι το 1961 Παλαιόχανο. Το νέο του όνομα το πήρε από μικρό πεύκο που βρισκόταν περίπου κέντρο του χωριού. Στο κέντρο του χωριού δεσπόζει ο ναός του Αγίου Κωνσταντίνου, όπου στο προαύλιό του υπάρχει ο ανδριάντας του Μεγάλου ευεργέτη του Δροσάτου και του Ευπαλίου Νικολάου Κουβέλη.

Χαρακτηριστικά τοπωνύμια που είναι συνδεδεμένα με την ιστορία και τις παραδόσεις είναι:

* Τα Ταμπούρια. Θυμίζουν σελίδες δόξας της επανάστασης του ’21. * Της Χαράς το Μνήμα. Η Χαρά, κατά την τοπική παράδοση ήταν κόρη του Νόβα που την απήγαγαν οι ληστές για να πάρουν λύτρα. Την οδήγησαν στη θέση σπηλιά και τη σκότωσαν στη θέση Χαράς Μνήμα. Όμως αρχειακά έγγραφα έχουν διευκρινίσει πλήρως την ιστορία. Η επίθεση των ληστών έγινε την 1η Μαΐου 1835 στη Ναύπακτο, σκότωσαν τη μάνα του Παναγή Νόβα και απήγαγαν τη γυναίκα του Χρυσή και τη θυγατέρα του Βασιλική. Η Χρυσή κατόρθωσε να διαφύγει, ενώ η θυγατέρα αφέθηκε ελεύθερη την 1η Ιουλίου 1835, αφού οι ληστές έλαβαν 3.500 δρχ. λύτρα. * Το Πέζεμα. Θέση όπου ξεκουραζόταν ο Αγάς της περιοχής μετά το μάζεμα των φόρων. Στο σημείο αυτό υπάρχουν τάφοι. * Το Καραμπάσι. Ζευγοστάσιο το οποίο ανήκε στον Ιμπραήμ Ξεντέ Εφέντη, ο οποίος το είχε ενοικιάσει στη Μονή Βαρνάκοβας, η οποία και το διαχειριζόταν. Μετά απελευθερώθηκε και το διεκδικούσε ως εθνική γη το δημόσιο. Σώζονται τα ερείπια 15 οικίσκων, ενός πύργου, 6 λιθόκτιστων πηγαδιών, ενός ναού του προφήτη Ηλία και μιας βρύσης στο Μπαρκόρεμα. Στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας το κατοικούσαν 8 οικογένειες.