Οι μαχες που εγιναν στην περιοχη

Οι οπλαρχηγοί από το Λιδωρίκι έδωσαν πολλές και σημαντικές μάχες εναντίον των Τούρκων και πραγματοποίησαν αξιόλογες νίκες για τις οποίες δικαιωματικά θριαμβολογούν. Ο ίδιος ο Δ. Σκαλτσάς σε επιστολή του προς τον Μαυροκορδάτο περιγράφει μια από αυτές.

Επιστολή την 19 Ιουλίου 1824 του Δήμου Σκαλτσά.
Προς τον εξοχότατον Γενικόν Διευθυντήν της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος Μαυροκορδάτον.

“Σας ειδοποιούμεν τα εδώ τρέχοντα εις τας 14 του παρόντος (Ιουλίου 1824) εκστράτευσε ο Ρούμελης Βαλέσης Δερβίς Πασάς διά τα Σάλωνα με 12.000 χιλ. την αυτήν ημέραν συναντηθήκαμεν και ο πόλεμος ήρχισεν παρευθύς η ώρα ήταν εις τας 3 1/2 της ημέρας και εξ’ αυτής της ώρας μέχρι της δωδεκάτης της εσπέρας η μάχη εξηκολούθει αδιακόπως με πολύν θυμόν και με μεγάλην αντίστασιν των ένδοξων Ελλήνων. Μετά εσπέρας έφθασαν εις βοήθειάν μας διάφορα ελληνικά σώματα στρατιωτικά και ερρίφθησαν αμέσως όλοι οι Έλληνες ως λέοντες κατ`επάνω του εχθρού. Αφού του επεριώρισαν όλους τους δρόμους, τον εκτύπησαν από όλα τα μέρη. Εσκότωσαν υπέρ τους χιλίους βαρβάρους. Του επήραν τρία κανόνια, όπου είχον, επτά φορτία φουσέκια και επτά σημαίας. Τις να μετρήση το πλήθος των τουφεκίων, γιαταγανιών και σπαθιών και ομοίων; Πώς να διηγηθή κανείς την λαμπράν νίκην μας; Αι σκηναί, οι γουρνάδες και όλαι αποσκευαί των Τούρκων έγιναν λάφυρα των Ελλήνων. Άλλοι μεν από τους εχθρούς έπεσαν από τους βράχους, άλλοι δε επιάσαντο ζωντανοί από τους Έλληνας, και αν η νύχτα δεν εδιαφέντευε τους αυτούς εχθρούς εχάνοντο όλοι. Ελπίζομεν όμως να εύρωμεν σήμερον πολλοτάτους τρυπωμένους εις τους λόγγους. Ας πανηγυρίση λοιπόν και αυτού η πόλις Μεσολογγίου αυτήν την λαμπράν νίκην, επειδή είναι μία νίκη όπου ομοιάζει με τας πλέον παλαιάς των προγόνων μας. Οι Τούρκοι ετράβηξαν προς το μέρος της Γραβιάς και οι ιδικοί μας τρέχουν από κοντά των ως λέοντες ορυόμενοι και ούτω ελπίζομεν εις την θείαν δύναμιν να τους ξεκάνωμεν όλους “.

ταύτα και με το προσήκον σέβας
15 Ιουλίου Άμπλιανη
ΔΗΜΟΣ ΣΚΑΛΤΣΑΣ.

(Σημ. Η επιστολή δημοσιεύθηκε από τα «Ελληνικά Χρονικά»)

Μια άλλη, όμως, μάχη, αυτή των Πέντε Ορίων, δεν είχε την ευτυχή κατάληξη με την περιγραφόμενη από το Δήμο Σκαλτσά. Γκούρας και Πανουργιάς επέλεξαν τη θέση των Πέντε Ορίων, για να συγκρουστούν με τους Τούρκος.

Ο Γκούρας για να γνωρίζει τις κινήσεις των Τούρκων και για να συντονιστεί με το Σκαλτσά ήρθε στη θέση Παλάτια με συνοδεία δέκα ανδρών όπου συνάντησε το Σκαλτσά με άλλους δέκα. Πάρθηκε η απόφαση με το χάραμα να βρίσκονται και αυτοί στα Πέντε Όρια και να καταλάβουν τα σπίτια. Ενώ, όμως, κατευθύνονταν προς τα εκεί, βρήκαν Τούρκους που είχαν προχωρήσει μυστικά στη διάρκεια της νύχτας και τους είχαν προλάβει.

Ο αγώνας ήταν άνισος, γιατί οι Τούρκοι ήταν κατ’ άλλους 3.000, κατ’ άλλους 8.000, ενώ οι Έλληνες 600, 400 του Πανουργιά και 200 του Γκούρα και του Σκαλτσά. Έτσι από τους Έλληνες έπεσαν πολλοί, κατά τον Γκούρα πάνω από 100, και οι υπόλοιποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τον αγώνα.

Τον Ιούνιο του 1825 ο Σεληχτάρ Πασάς περνάει το Καρπενήσι, φτάνει στη Στίστα και τραβάει προς το Λιδωρίκι. Η κατάσταση στην περιοχή είναι αφόρητη. Πείνα και αρρώστιες ξεκληρίζουν τον κόσμο.

Μετά την έξοδο του Μεσολογγίου το 1826 έπεσε όλη η Ρούμελη και κάθε αντίσταση στον Τούρκο σταμάτησε. Ο Κιουταχής πλημμύρισε με το στρατό του τη Δωρίδα και για να ξεμπερδεύει μ’ αυτήν, αποφάσισε να χτυπήσει τα ορεινά από Πενταγιού και πάνω. Γίνεται τρίωρη μάχη και οι Τούρκοι διώχνονται προς το ποτάμι, τον Κόκκινο. Ο Σκαλτσάς με τα παλικάρια του ροβολάει από Βοστινίτσα και Γρανίτσα και πετσοκόβει του Τούρκους.

Οι Έλληνες, όμως, είναι λίγοι και χωρίς βόλια. Έτσι, λίγο αργότερα αναγκάζονται να υποχωρήσουν και ο Σκαλτσάς φεύγει για το Μοριά.
Το 1828 η Κυβέρνηση διορίζει τον Καραϊσκάκη αρχιστράτηγο όλης της Στερεάς και η Δωρίδα ζώνεται πάλι τα’ άρματα. Γίνονται άγριες μάχες στην Οξυά, Αβόρανη και Τέρνοβα.

Το 1828 νέα επιδρομή των Τούρκων στα χωριά Αγία Ευθυμία, Βουνιχώρα και Πέντε Όρια. Οι Έλληνες αμύνονται ακόμα και με πέτρες.
Μετά τη μάχη που έγινε στην Πέτρα της Κοπαϊδας στις 25 Σεπτεμβρίου 1829 και τη νίκη του Δημήτριου Υψηλάντη οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να υπογράψουν συμφωνία και να αποχωρήσουν. Οι τελευταίοι έφυγαν προς την Λαμία και έτσι η Δωρίδα ελευθερώθηκε τελειωτικά.

πηγή:dorikiadelfotis.gr